Szkarlatyna – objawy, leczenie i sposoby zapobiegania

Spis treści

Szkarlatyna – co to za choroba i jak ją rozpoznać?

Czym jest szkarlatyna? Krótka charakterystyka

Szkarlatyna, nazywana także płonicą, to zakaźna choroba bakteryjna wywołana przez paciorkowce z grupy A. Objawia się przede wszystkim wysoką gorączką, bólem gardła oraz charakterystyczną wysypką. Choroba ta najczęściej dotyka dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, jednak mogą na nią zachorować także dorośli. Jeśli nie jest odpowiednio leczona, może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie nerek czy gorączka reumatyczna.

Jakie są przyczyny szkarlatyny?

Szkarlatynę wywołują bakterie paciorkowca grupy A (Streptococcus pyogenes), które produkują toksyny odpowiedzialne za charakterystyczne objawy choroby, w tym wysypkę. Zakażenie może nastąpić drogą kropelkową lub przez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami. Choroba często rozwija się jako powikłanie anginy paciorkowcowej, gdy bakterie dostaną się do krwiobiegu i zaczynają wydzielać toksyny.

Jak można się zarazić? Drogi przenoszenia choroby

Szkarlatyna jest bardzo zakaźna i łatwo rozprzestrzenia się w miejscach skupisk ludzkich, takich jak szkoły czy przedszkola. Do zakażenia dochodzi przez:

drogę kropelkową – podczas kichania, kaszlu czy rozmowy z osobą chorą,
kontakt bezpośredni – poprzez pocałunki, używanie tych samych naczyń, ręczników czy zabawek,
kontakt z zakażonymi przedmiotami – bakterie mogą przetrwać na powierzchniach takich jak klamki czy zabawki przez pewien czas.

Osoby chore są najbardziej zakaźne w pierwszych dniach choroby, a ryzyko przenoszenia zmniejsza się już po rozpoczęciu antybiotykoterapii.

Objawy szkarlatyny – na co zwrócić uwagę?

Pierwsze symptomy – jak zaczyna się szkarlatyna?

Szkarlatyna często zaczyna się nagłym atakiem wysokiej gorączki (nawet powyżej 39°C), bólem gardła i osłabieniem. Wiele osób myli ją z anginą, ponieważ na początku występują bardzo podobne symptomy, takie jak trudności w przełykaniu, powiększenie migdałków i naloty na języku. Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj od 1 do 4 dni po kontakcie z zakażoną osobą, co czyni chorobę wyjątkowo podstępną.

Charakterystyczna wysypka i inne objawy skórne

Jednym z najbardziej typowych objawów szkarlatyny jest drobnoziarnista, szorstka wysypka, która przypomina papier ścierny. Zaczyna się w okolicy twarzy, szyi, pach i pachwin, a następnie rozprzestrzenia się na całe ciało. Skóra wokół ust pozostaje jasna, tworząc tzw. trójkąt Fiłatowa, który jest charakterystycznym objawem tej choroby. Po kilku dniach od ustąpienia wysypki często dochodzi do łuszczenia się skóry, zwłaszcza na dłoniach i stopach.

Gorączka, ból gardła i inne typowe dolegliwości

Oprócz gorączki i wysypki choremu towarzyszą ból głowy, osłabienie, nudności oraz wymioty. Powszechne jest również język malinowy – początkowo pokryty białym nalotem, który po kilku dniach przybiera intensywnie czerwony kolor. Węzły chłonne szyjne stają się bolesne i powiększone, co dodatkowo potwierdza infekcję paciorkowcową.

Diagnostyka szkarlatyny – jak lekarz potwierdza chorobę?

Badania lekarskie i wywiad z pacjentem

Lekarz diagnozuje szkarlatynę na podstawie charakterystycznych objawów klinicznych oraz wywiadu medycznego. Szczegółowa analiza obejmuje:

ocenę temperatury ciała,
sprawdzenie wyglądu gardła i migdałków,
ocenę obecności malinowego języka,
weryfikację występowania wysypki oraz jej struktury.

Testy laboratoryjne – kiedy są konieczne?

W celu potwierdzenia zakażenia paciorkowcem lekarz może zlecić:

wymaz z gardła – w celu wykrycia paciorkowców grupy A,
szybki test na paciorkowca – wyniki są dostępne już po kilku minutach,
morfologię krwi – często wskazuje na podwyższony poziom białych krwinek i CRP, które świadczą o infekcji bakteryjnej.

Leczenie szkarlatyny – jak skutecznie zwalczyć infekcję?

Antybiotyki w terapii szkarlatyny – dlaczego są konieczne?

Szkarlatyna jest infekcją bakteryjną, dlatego antybiotyki (najczęściej penicylina lub amoksycylina) są konieczne w leczeniu. Terapia trwa zwykle 10 dni, a jej nieprzestrzeganie może prowadzić do groźnych powikłań. Objawy zaczynają ustępować już po kilku dniach, ale kluczowe jest dokończenie całego kursu antybiotykoterapii.

Leczenie domowe – jak złagodzić objawy?

Oprócz antybiotyków istotne są również domowe sposoby łagodzenia objawów:

nawadnianie organizmu, żeby uniknąć odwodnienia,
leki przeciwgorączkowe, dla złagodzenia wysokiej temperatury,
płukanie gardła, dla zmniejszenia bólu i obrzęku,
lekkostrawna dieta, by nie obciążać organizmu podczas choroby.

Jak długo trwa leczenie i kiedy można wrócić do normalnych aktywności?

Większość pacjentów wraca do zdrowia w ciągu 7-10 dni, a po 48 godzinach antybiotykoterapii zakaźność jest już znacznie mniejsza. Dzieci powinny unikać kontaktu z rówieśnikami do momentu zakończenia leczenia, by nie narażać innych na zakażenie.