Rak jajnika – objawy, przyczyny i możliwości leczenia

Rak jajnika – cichy zabójca. Jak go rozpoznać i leczyć?

Rak jajnika to jeden z najbardziej podstępnych nowotworów, ponieważ przez długi czas rozwija się bez wyraźnych objawów. W Polsce co roku diagnozuje się go u kilku tysięcy kobiet, a wykrycie na wczesnym etapie jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Niestety, w większości przypadków nowotwór ten diagnozowany jest dopiero w zaawansowanym stadium, kiedy szanse na całkowite wyleczenie są znacznie mniejsze. Jak rozpoznać pierwsze sygnały? Jakie są główne czynniki ryzyka? I wreszcie – jakie metody leczenia oferuje współczesna medycyna?

Objawy raka jajnika – jakie sygnały powinny Cię zaniepokoić?

Wczesne objawy – subtelne sygnały, które łatwo przeoczyć

We wczesnym stadium rak jajnika nie daje charakterystycznych objawów, co sprawia, że jest trudny do wykrycia. Kobiety mogą odczuwać niewielkie dolegliwości, które łatwo przypisać innym, mniej groźnym schorzeniom.

Typowe, wczesne objawy raka jajnika to:

uczucie pełności i wzdęcia, niezwiązane z dietą,
łagodne bóle w podbrzuszu, które pojawiają się sporadycznie,
częstsze oddawanie moczu, bez infekcji dróg moczowych,
lekka utrata apetytu i niestrawność,

Z czasem te symptomy mogą się nasilać, dlatego ich długotrwałe utrzymywanie się powinno być sygnałem do konsultacji z lekarzem.

Zaawansowany rak jajnika – kiedy symptomy stają się wyraźne

W zaawansowanym stadium objawy stają się bardziej intensywne i uciążliwe. Pojawiają się silne bóle brzucha i miednicy, a także wyraźny wzrost obwodu brzucha spowodowany nagromadzeniem płynu w jamie otrzewnej (wodobrzusze).

Inne charakterystyczne objawy zaawansowanego raka jajnika:

utrata masy ciała połączona z ogólnym osłabieniem,
nasilone bóle pleców i miednicy,
zaparcia lub biegunki, wynikające z nacisku guza na jelita,
zadyszka, jeśli nagromadzony płyn uciska przeponę.

W tym stadium choroba często rozprzestrzenia się na inne narządy, co dodatkowo pogarsza rokowania i zwiększa trudność leczenia.

Przyczyny i czynniki ryzyka raka jajnika

Genetyka a rak jajnika – jakie mutacje zwiększają ryzyko?

Jednym z najsilniejszych czynników ryzyka raka jajnika jest skłonność genetyczna. Kobiety, które odziedziczyły mutacje w genach BRCA1 i BRCA2, mają znacznie większe prawdopodobieństwo zachorowania na ten typ nowotworu.

Mutacje BRCA1 zwiększają ryzyko raka jajnika nawet do 40-60%, podczas gdy BRCA2 do 10-30%. Warto podkreślić, że nosicielstwo tych mutacji wiąże się również z wyższym ryzykiem raka piersi.

Inne dziedziczne zespoły zwiększające ryzyko raka jajnika to:

zespół Lyncha,
zespół Li-Fraumeni,
zespół Cowdena.

Badania genetyczne mogą pomóc ocenić ryzyko zachorowania i podjąć działania profilaktyczne, takie jak profilaktyczna ooforektomia, czyli usunięcie jajników.

Styl życia i czynniki środowiskowe – jak możesz zminimalizować zagrożenie?

Nie tylko geny mają znaczenie. Styl życia i otoczenie również odgrywają istotną rolę w ryzyku zachorowania. Wśród czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia raka jajnika znajdują się:

niska liczba ciąż lub ich brak,
długotrwała terapia hormonalna,
otyłość i zła dieta, bogata w tłuszcze nasycone,
narażenie na azbest i inne toksyny,
palenie papierosów.

Aby zmniejszyć ryzyko, warto stosować zdrową dietę, regularnie się ruszać oraz unikać szkodliwych substancji i hormonalnej terapii zastępczej, jeśli nie jest konieczna.

Diagnostyka raka jajnika – jak wykryć chorobę na wczesnym etapie?

Badania obrazowe – USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny

Diagnostyka raka jajnika najczęściej rozpoczyna się od USG przezpochwowego, które pozwala ocenić strukturę jajników.

Jeśli wyniki wskazują na niepokojące zmiany, lekarz może zalecić dalsze badania:

tomografię komputerową (TK) – szczegółowy obraz jamy brzusznej,
rezonans magnetyczny (MRI) – dokładna ocena zmian w tkankach,

Markery nowotworowe – rola CA-125 i innych badań krwi

Jednym z kluczowych badań jest oznaczenie poziomu markera nowotworowego CA-125 – jego podwyższony poziom często wskazuje na raka jajnika. Warto jednak pamiętać, że CA-125 może być podwyższony również w innych chorobach.

Inne markery pomocne w diagnostyce:

HE4,
ROMA (kombinacja CA-125 i HE4),
AFP i CEA, w celu wykluczenia innych nowotworów.

Biopsja i laparoskopia – potwierdzenie diagnozy

Jeśli badania obrazowe i markery wskazują na możliwy nowotwór, konieczne jest pobranie próbki tkanki do badania histopatologicznego poprzez biopsję lub laparoskopię.

Leczenie raka jajnika – skuteczne metody terapii

Chirurgia – na czym polega zabieg i jakie są jego skutki?

Podstawową metodą leczenia jest operacja, która polega na usunięciu jajników, jajowodów i macicy. W zaawansowanych przypadkach usuwa się również węzły chłonne i tkanki otaczające nowotwór.

Chemioterapia – kiedy jest konieczna i jakie daje efekty?

Chemioterapia stosowana jest po operacji, a w niektórych przypadkach także przed nią, aby zmniejszyć rozmiar guza. Stosowane są leki z grupy platyn i taksanów, które niszczą komórki rakowe.