Krztusiec u dzieci – objawy, leczenie i sposoby zapobiegania

Krztusiec u dzieci – objawy, leczenie i profilaktyka

Krztusiec, znany również jako koklusz, to choroba zakaźna układu oddechowego, którą wywołuje bakteria Bordetella pertussis. Głównym objawem jest charakterystyczny, napadowy kaszel, który może prowadzić do groźnych powikłań, zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci. Choroba jest wysoce zakaźna, a jej przebieg może być ciężki, dlatego wczesne rozpoznanie i odpowiednia profilaktyka są kluczowe. Jak rozpoznać krztusiec u dziecka? Jak wygląda leczenie? Sprawdź, co musisz wiedzieć, aby chronić zdrowie swojego dziecka.

Co to jest krztusiec i dlaczego jest niebezpieczny?

Krztusiec to bakteryjna infekcja dróg oddechowych, która atakuje głównie dzieci, choć może również występować u dorosłych. Jest szczególnie niebezpieczny dla niemowląt poniżej 6. miesiąca życia, ponieważ ich układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały. Cechuje się długotrwałym, uciążliwym kaszlem, który może prowadzić do duszności, wymiotów, a nawet bezdechu. W ciężkich przypadkach choroba wymaga hospitalizacji, a nieleczona może powodować groźne powikłania, takie jak zapalenie płuc czy uszkodzenie płuc.

Jak dochodzi do zakażenia? – Drogi przenoszenia bakterii

Krztusiec rozprzestrzenia się drogą kropelkową – poprzez kaszel, kichanie lub nawet rozmowę z zakażoną osobą. Bakteria Bordetella pertussis dostaje się do organizmu przez błonę śluzową dróg oddechowych i zaczyna się namnażać, uszkadzając nabłonek oskrzeli oraz wywołując stan zapalny. Najczęściej zakażenie przenoszą dorośli, którzy mogą być nosicielami bezobjawowymi. Dlatego tak ważne jest, aby wszyscy członkowie rodziny, również dorośli, byli zaszczepieni, co zmniejsza ryzyko przeniesienia infekcji na dziecko.

Objawy krztuśca u dzieci – na co zwrócić uwagę?

Wczesne symptomy – pierwsze sygnały alarmowe

Pierwsze objawy mogą być łagodne i przypominać zwykłe przeziębienie. W początkowej fazie choroby dziecko może mieć:

lekki katar,
niewielki kaszel,
stan podgorączkowy lub gorączkę,
osłabienie i zmniejszony apetyt.

Ten etap trwa zwykle 1–2 tygodnie, a ponieważ nie budzi dużych podejrzeń, wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy, że dziecko ma krztusiec.

Charakterystyczny kaszel – jak go rozpoznać?

Z czasem kaszel staje się coraz bardziej intensywny i przyjmuję typową dla krztuśca postać napadową. Charakteryzuje się on:

serią gwałtownych, męczących kaszlnięć,
wciąganiem powietrza z charakterystycznym świszczącym dźwiękiem („pianiem koguta”),
występowaniem napadów głównie w nocy,
prowokowaniem wymiotów lub problemów z oddychaniem.

Ten etap trwa około 4–6 tygodni i jest najbardziej uciążliwy zarówno dla dziecka, jak i jego opiekunów.

Dodatkowe objawy, które mogą towarzyszyć chorobie

Krztusiec to nie tylko kaszel. W czasie infekcji mogą pojawić się także:

zmęczenie oraz wyczerpanie po każdym napadzie kaszlu,
niebieskawe zabarwienie skóry i ust (sinica) w wyniku niedoboru tlenu,
krwawienia spojówkowe lub drobne wybroczyny na skórze z powodu intensywnych ataków kaszlu,
trudności z jedzeniem i snem.

Powikłania krztuśca – jakie mogą być konsekwencje?

Zagrożenia dla niemowląt i małych dzieci

Niemowlęta i dzieci poniżej 1. roku życia są najbardziej narażone na groźne skutki krztuśca. Możliwe powikłania obejmują:

zapalenie płuc – główna przyczyna hospitalizacji,
bezdechy i duszności mogące prowadzić do niedotlenienia,
drgawki wywołane niedoborem tlenu,
uszkodzenia mózgu po długotrwałych atakach kaszlu i niedotlenieniu.

Możliwe długoterminowe skutki choroby

Nawet po ustąpieniu infekcji dziecko może przez kilka miesięcy zmagać się z przewlekłym kaszlem. Nieleczony krztusiec może doprowadzić do osłabienia układu oddechowego, zwiększając ryzyko rozwoju astmy lub częstych infekcji górnych dróg oddechowych w przyszłości.

Diagnostyka – jak lekarz rozpoznaje krztusiec?

Badania laboratoryjne i testy diagnostyczne

Lekarz, podejrzewając krztusiec, może zlecić:

badania serologiczne (oznaczenie przeciwciał przeciwko Bordetella pertussis),
pobranie wymazu z nosa na obecność bakterii,
PCR – test wykrywający materiał genetyczny bakterii,
morfologię krwi, która często wykazuje podwyższoną liczbę limfocytów.

Różnicowanie krztuśca z innymi infekcjami

Kaszel przypominający krztusiec występuje również w grypie lub zapaleniu oskrzeli, dlatego kluczowe jest różnicowanie choroby. Historia szczepień, czas trwania objawów oraz ich intensywność pomagają postawić właściwą diagnozę.

Jak leczyć krztusiec u dzieci?

Antybiotykoterapia – kiedy jest konieczna?

Podstawą leczenia są antybiotyki, które nie eliminują kaszlu, ale skracają czas zakaźności i łagodzą objawy. Najczęściej stosuje się makrolidy, takie jak azytromycyna czy klarytromycyna.

Domowe sposoby łagodzenia objawów

Wsparcie leczenia obejmuje:

nawilżanie powietrza – łagodzenie podrażnienia dróg oddechowych,
dużą ilość odpoczynku i unikanie aktywności wywołujących ataki kaszlu,
nawadnianie – podawanie wody małymi porcjami, aby uniknąć odwodnienia,
spokojne warunki snu, ponieważ nocne napady kaszlu bywają najcięższe.

Profilaktyka – jak chronić dziecko przed krztuścem?

Szczepienia przeciwko krztuścowi – dlaczego są tak ważne?

Najskuteczniejszym sposobem ochrony jest szczepienie. Podawane jest ono w ramach kalendarza szczepień i obejmuje kilka dawek dla niemowląt, przedszkolaków i nastolatków. Szczepionki zmniejszają ryzyko ciężkiego przebiegu choroby i powikłań.