Alergia to nadmierna reakcja układu odpornościowego na substancje, które w normalnych warunkach są nieszkodliwe. Może objawiać się na różne sposoby – od łagodnego kataru po groźny dla życia wstrząs anafilaktyczny. Co ją powoduje, jakie są jej objawy i jak można sobie z nią radzić? Sprawdź kluczowe informacje o alergii.
Alergia – co to jest i jakie są jej przyczyny?
Czym jest alergia? Definicja i mechanizm reakcji alergicznej
Alergia to nadmierna i nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego na substancje zwane alergenami. W wyniku tej reakcji organizm traktuje niegroźne czynniki, takie jak pyłki roślin czy składniki pożywienia, jako zagrożenie i uruchamia mechanizmy obronne. Podczas tego procesu dochodzi do wyrzutu histaminy, co powoduje stany zapalne, świąd, obrzęk i inne objawy.
W przebiegu alergii uczestniczą przeciwciała IgE, które powodują uwalnianie mediatorów zapalnych. To one odpowiadają za objawy typowe dla reakcji alergicznych – od kataru i łzawienia po poważniejsze reakcje, takie jak duszności czy wstrząs anafilaktyczny.
Najczęstsze alergeny – co może wywołać reakcję uczuleniową?
Alergeny dzielą się na kilka grup w zależności od drogi, jaką dostają się do organizmu:
- wziewne – pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, pleśń, sierść zwierząt, zanieczyszczenia powietrza
- pokarmowe – mleko, jaja, orzechy, gluten, owoce morza, soja
- kontaktowe – nikiel, lateks, detergenty, kosmetyki, substancje zapachowe
- leki – penicylina, niesteroidowe leki przeciwzapalne
- jady owadów – pszczoły, osy, szerszenie
Niektóre osoby mogą wykazywać uczulenie na kilka grup alergenów jednocześnie, co znacznie utrudnia unikanie kontaktu z nimi.
Czynniki zwiększające ryzyko alergii – genetyka, środowisko i styl życia
Skłonność do alergii może być dziedziczna – jeśli jedno z rodziców jest alergikiem, ryzyko wystąpienia alergii u dziecka wynosi ok. 30%, a jeśli oboje rodzice są uczuleni, wzrasta nawet do 60–80%.
Środowisko również odgrywa istotną rolę. Kontakt z zanieczyszczonym powietrzem, niewłaściwa dieta oraz wszechobecna chemia w produktach codziennego użytku zwiększają możliwość wystąpienia alergii. Uważa się, że zbyt sterylne warunki życia we wczesnym dzieciństwie mogą osłabić odporność i zwiększyć podatność na reakcje alergiczne.
Nie bez znaczenia jest również stres – nadmierne napięcie emocjonalne może nasilać objawy uczulenia, zwłaszcza u osób zmagających się z astmą alergiczną czy atopowym zapaleniem skóry.
Objawy alergii – jak rozpoznać reakcję uczuleniową?
Objawy skórne – wysypka, pokrzywka i atopowe zapalenie skóry
Alergie skórne mogą objawiać się zaczerwienieniem, wysypką, świądem, a w bardziej zaawansowanych przypadkach – pęcherzami i strupami. Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła, nawracająca choroba, która często towarzyszy innym alergiom, zwłaszcza wziewnym i pokarmowym.
Pokrzywka alergiczna jest często efektem kontaktu z alergenem spożywczym, lekiem lub substancją kontaktową. Może wystąpić nagle i utrzymywać się od kilku godzin do kilku dni.
Objawy oddechowe – katar sienny, astma alergiczna i duszności
Alergiczny nieżyt nosa, czyli katar sienny, objawia się wodnistym katarem, kichaniem i świądem nosa. Często towarzyszy mu także łzawienie i uczucie zatkanego nosa.
Astma alergiczna jest poważniejszym schorzeniem – powoduje skurcze oskrzeli, które mogą prowadzić do trudności w oddychaniu. Ataki astmy bywają wywoływane np. przez pyłki roślinne, roztocza lub sierść zwierząt.
Objawy pokarmowe – nietolerancja vs. alergia pokarmowa
Alergia pokarmowa różni się od nietolerancji tym, że wywołuje reakcję immunologiczną. Może powodować m.in.:
- ból brzucha,
- biegunkę,
- nudności,
- wymioty,
- pokrzywkę i świąd skóry.
Najczęściej uczulające produkty to mleko, gluten, orzechy, jaja i owoce morza.
Objawy ogólnoustrojowe – wstrząs anafilaktyczny i jego konsekwencje
Najpoważniejszą reakcją alergiczną jest wstrząs anafilaktyczny. Objawia się gwałtownym obniżeniem ciśnienia, obrzękiem dróg oddechowych i trudnościami w oddychaniu. To stan wymagający natychmiastowej pomocy medycznej i podania adrenaliny.
Rodzaje alergii – jakie są najczęstsze typy uczuleń?
Alergia pokarmowa – mleko, gluten, orzechy i inne alergeny
Dotyczy około 5–8% dzieci i 2–4% dorosłych. Najczęściej występuje uczulenie na:
- białko mleka krowiego,
- gluten,
- orzechy ziemne i laskowe,
- owoce morza,
- soję.
Alergia wziewna – pyłki, kurz, roztocza i smog
Pyłkowica to sezonowa alergia na pyłki drzew i traw. Roztocza i kurz są obecne przez cały rok, powodując przewlekłe dolegliwości.
Alergia kontaktowa – kosmetyki, metale i detergenty
Najczęstsze objawy to świąd, zaczerwienienie i pęcherze skórne. Czynnikiem drażniącym może być np. nikiel w biżuterii.
Alergia na leki – jakie substancje najczęściej uczulają?
Najwięcej reakcji alergicznych wywołują:
- antybiotyki (np. penicylina),
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen),
- leki znieczulające.
Alergia na ukąszenia owadów – jak zminimalizować ryzyko?
Reakcja alergiczna na jad pszczoły czy osy może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego. Osoby uczulone powinny nosić przy sobie adrenalinę.
Diagnostyka alergii – jak sprawdzić, na co jesteś uczulony?
Najczęściej stosowane metody to testy skórne, badania krwi na obecność IgE oraz dieta eliminacyjna.
Leczenie alergii – skuteczne metody łagodzenia objawów
Do głównych metod leczenia należą leki przeciwhistaminowe, odczulanie oraz unikanie ekspozycji na alergeny.
Alergia u dzieci i dorosłych – czy przebieg się różni?
Objawy alergii u dzieci mogą zanikać z wiekiem, ale niekiedy uczulenia pojawiają się także w dorosłości.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o alergię
Czy alergia może ustąpić? Czy da się ją pomylić z przeziębieniem? Jakie badania są najbardziej skuteczne? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w tej sekcji.
By
